Wat is het verschil tussen butaan en propaan?

Vloeibaar butaan kookt bij ongeveer -0,5°C, vloeibaar propaan al vanaf ongeveer -40°C. Hierdoor is butaan, in tegenstelling tot propaan, ongeschikt voor toepassingen waarbij de temperatuur waarin de gastank of gasfles staat opgesteld beneden de 5°C is. Bijvoorbeeld tijdens de winter! Reden is dat bij een temperatuur beneden de 5°C er onvoldoende vloeibaar butaan over gaat naar dampvormig butaan, met als gevolg dat er geen/onvoldoende druk ontstaat die het butaangas naar een verbruikstoestel zal drijven via een drukregelaar. Het verschil in druk tussen propaan en butaan is ook bij hogere temperatuur zeer duidelijk aanwezig. Bij 15°C is de druk van butaan ca. 1,7 bar en de druk van propaan maar liefst 6,5 bar.

Let op: naast het risico op het zeer gevaarlijke overvullen van een gasfles of tank indien dit vullen ondeskundig gebeurt (daarom mag uitsluitend Antargaz haar gasflessen en tanks navullen), is het vullen van een gasfles met autogas (een mengsel van propaan en butaan) zeer ongeschikt voor toepassingen waarbij het gas in dampvorm wordt afgenomen. De reden is dat door het verschil in kookpunt van propaan en butaan er destillatie zal ontstaan. Er zal in verhouding meer propaan dan butaan worden afgenomen door het grote verschil in kookpunt. Het resterende vloeibare mengsel in de gasfles of tank wordt hierdoor steeds butaanrijker. Het gevolg daarvan is dat de samenstelling van het gas gaat wijzigen en de specifieke gasdruk die daarbij hoort, gaat dalen. Er kunnen dan verbrandingsproblemen ontstaan (geen mooie regelmatige blauwe vlam meer). In de winter geeft dit ook drukproblemen wegens het relatieve hoge kookpunt van butaan ten opzichte van propaan.

Zuiver propaan bestaat uit: C3H8 (3 atomen koolstof en 8 atomen waterstof). Zuiver butaan bestaat uit: C4H10 (4 atomen koolstof en 10 atomen waterstof).

De soortelijke massa van vloeibaar handelsbutaan is ongeveer 0,58 kg/liter. De soortelijke massa van vloeibaar handelspropaan is ongeveer 0,51 kg/liter.

Beide gassen worden normaal in handelsvorm (niet volledig chemisch zuiver) op de markt gebracht. De reden is dat tijdens de destillatie van aardolie, of tijdens het winnen van aardgas, deze nuttige “bijvangst” niet geheel zuiver wordt gewonnen. Dit is ook niet nodig voor bijna alle toepassingen waarbij propaan en butaan als brandstof wordt gebruikt. Het volledig chemisch zuiver maken zou leiden tot een onnodig duur gasproduct.

Zowel propaan als butaan zijn in gasvorm, in tegenstelling tot aardgas, ZWAARDER dan lucht. Bij een lek zullen propaan- en butaangas daarom naar de grond zakken. Derhalve is het altijd opletten bij kelders, putjes, aanzuigopeningen, etc. en mogen deze gassen normaal gesproken niet in of in de buurt van deze lager gelegen ruimtes of punten worden gebruikt of opgeslagen (noodzakelijke uitzonderingen uitsluitend met speciaal en extra verplichte veiligheidsmaatregelen die middels een wettelijke vergunning zijn toegestaan).

Beide gassen kunnen bij de gebruikelijke temperaturen die in Nederland in de zomer en winter voorkomen, onder druk vloeibaar gemaakt en gehouden worden (propaan tot ca. 1/225 deel van het dampvormige volume en butaan tot ca. 1/260 deel van het dampvormige volume). Hierdoor kunnen deze gassen in een commercieel aantrekkelijke voorraad in flessen of tanks worden vervoerd, opgeslagen en gebruikt. Je beschikt dan over een volwaardig alternatief voor aardgas, daar waar aardgas niet voorhanden is! Vanwege deze hoge energiedichtheid in vloeibare vorm is het daarom mede belangrijk dat je gasflessen altijd met de fleskraan omhoog gebruikt en bewaart, om zeker te zijn dat bij gebruik of lekkage er niet direct vloeibaar gas ontsnapt. Want als er vloeistof ontsnapt gaat dit ca. 225x (propaan) of 260x (butaan) zo snel, ten opzichte van het afnemen van het gas uit de fles met de kraan omhoog (het gas kan er dan uitsluitend in dampvorm uit), wat tot levensgevaarlijke situaties kan leiden. Houd je derhalve aan alle veiligheidsvoorschriften die bij de tanks en gasflessen en de daarop aangesloten verbruikstoestellen en installaties worden verstrekt.

Beide gassen zetten ca. 10x meer uit dan water. Daarom mag een gasfles of tank nooit volledig gevuld worden met deze vloeibare gassen. Hiervoor zijn strikte veiligheids- en controleregels op te volgen. Derhalve mag alleen Antargaz haar tanks en gasflessen vullen.

Beide gassen zijn “dunner” dan water (lagere viscositeit). Hierdoor zijn afdichtingen die waterdicht zijn niet altijd gasdicht. Ook lossen zowel propaan als butaan veel soorten kunststof en rubbers op. Hierdoor bestaat het risico dat gasslangen en afdichtingsringen, die niet goedgekeurd zijn voor propaan of butaan, op de korte of langere duur gaan lekken. Koop dus altijd bij de vakman geschikte gasslangen en dichtingsringen die duidelijk goedgekeurd zijn voor propaan (daar waar je propaan gebruikt) of butaan (daar waar je butaan gebruikt). Gebruik daarom NOOIT zomaar een slang of dichtingsring!

Zie voor meer informatie ook ons meest actuele Veiligheidsinformatieblad (VIB) dat voor zowel propaan als voor butaan beschikbaar is.

---